Het grafmonument van de familie Ebels van twee zijden op de begraafplaats te Nieuw Beerta.
'Allen overleden door oorlogsgeweld, Kroonpolder op 17 april 1945'. Foto: HH.
Op de Gemeentelijke Begraafplaats in Nieuw Beerta ligt een graf van de familie Ebels.
In het graf liggen de lichamen van:
Everhard Tonko Ebels, geboren 3 mei 1906 te Beerta
38 jaar
Tetje Tjadduwe Henderika Ebels - Dijkstra, geboren 17 juni 1908 te Midwolda
36 jaar
en hun kinderen:
Auwina Eppien Ebels, geboren 14 april 1931 te Beerta
14 jaar
Fekke Ebel Hajo Ebels, geboren 4 juni 1933 te Beerta
11 jaar
Derk Doeko Ebels, geboren 7 juni 1938 te Beerta
6 jaar
De vijf doden worden op 16 mei 1945 op het gemeentehuis van Beerta aangegeven door Sipko de Jonge, 61 jaar, wagenmaker en wonende te Nieuw Beerta. Daarbij vermeldt hij als tijdstip van overlijden: 18 uur.
Er doen vele verhalen de ronde over de doodsoorzaak van het gezin Ebels. Elders heb ik het verhaal, zoals verteld uit de mond van mijn moeder, Geertje Hillinga-de Vries, ook als eens op schrift gezet. Uit nader onderzoek van Bert Deelman (medewerker bij TracesOfWar), die naar aanleiding van dat verhaal contact met mij, Harm Hillinga, heeft opgenomen, kan de juiste toedracht m.i. redelijkerwijs achterhaald worden.
Auwina, Derk Doeko en Fekke Ebel op jongere leeftijd, liggend voor de boerderij. Bron: ingezonden.
Op 9 november 1981 schrijft Dr. L. de Jong een brief aan B&W van Finsterwolde inzake zijn boeken over WOII:
'In deel 10b van mijn werk ‘Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog’ besteed ik (L. de Jong, Red.) aandacht aan de bevrijding o.m. van de provincie Groningen en ik vermeld in dat verband de mij bekende gegevens over het arresteren van ‘foute’ elementen. In dat kader kwam mij een aantekening onder ogen, voorkomend in de gepubliceerde brief van een oud-NSB´er aan zijn kleindochter, geschreven in het jaar 1966 of 1967. De betrokken passage luidt:
‘Ze zijn alle dood, dus ik kan nu de namen wel aan je vertellen. Op onze tocht naar een onderduikadres zijn we een dag in zijn huis geweest. Ebels was een rijke Groninger boer uit Finsterwolde, voorzover ik weet neef van de Commissaris van de Koningin in de Provincie Groningen.
Het is op zijn boerderij bij de bevrijding aldus toegegaan. Door de z.g. Binnenlandse Strijdkrachten, hoogste Commandant Prins Bernhard (hij wist natuurlijk ook niet wat voor zootje dat soms was) werd de boerderij omsingeld en in brand gestoken. Wanneer de rook en de vlammen bewoners noodzaakten om naar buiten te komen, werd er op hen geschoten, ze kregen de keus tussen binnen verbrand worden of buiten vermoord. Man, vrouw en een stuk of vier jonge kinderen zijn zo aan hun eind gekomen’.
Ansichtkaart van de monumentale boerderij Kroonpolder A 425 vóór de verwoesting. Bron: Ingezonden.
Ook elders is door De Jong niets over dit gebeuren aangetroffen. 'Heeft het zich voorgedaan, dan dient het in de tekst vermeld te worden, maar het kan zijn dat de briefschrijver een relaas heeft weergegeven dat naar de inhoud schromelijk overdreven is'. Daarom vraagt De Jong bij de gemeente Finsterwolde naar meer gegevens over het gebeurde:
‘Ik zou het bijzonder op prijs stellen wanneer ik door uw bemiddeling nadere gegevens zou mogen ontvangen. Daarbij licht ik u in dat het, zoals uit mijn overige gegevens blijkt, op tal van plaatsen tot excessen is gekomen bij het oppakken van ‘foute’ elementen’.
Op 19 maart 1982 schrijft het college van B&W van Beerta (!) terug:
‘Naar aanleiding van uw bovenaangehaald schrijven delen wij u mede, dat het hier gaat over het gezin Ebels, indertijd wonende in de gemeente Beerta en wel aan het adres Kroonpolder A 425.
De Duitsers hadden ter bescherming van de aan de andere kant van de Dollard gelegen havenstad Emden luchtafweergeschut opgesteld zowel bij Fiemel (gemeente Termunten) als op de dijk van de Carel Coenraadpolder in gemeente Finsterwolde [1]. Tijdens de bevrijdingsdagen werd vanaf deze plaatsen ook geschoten op de bevrijders. Zo werd ook een Poolse tank nabij de boerderij van Ebels onder vuur genomen. Deze tank geraakte in een sloot en werd onbruikbaar.
De vier Polen kwamen uit de tank en toen werd vermoedelijk uit de boerderij of uit het omringende koolzaadveld op hen geschoten. Mede doordat men wist en had gepeild dat in de boerderij een zender van de Duitsers was, ontstaken zij in woede en hebben toen de fam. Ebels die, al in het dorp Drieborg was teneinde te wachten op afvoering, weer gelast naar de boerderij terug te gaan.
Daar aangekomen werd de familie tegen de boerderij geplaatst en werden ze doodgeschoten en vervolgens in de boerderij geworpen, die daarna in brand werd gestoken (geschoten).
Overigens wordt opgemerkt, dat de bewuste zender, die contacten onderhield met eerder genoemde afweergeschutten, nog maar net 24 uur daarvoor door de terugtrekkende Duitsers in de boerderij van Ebels was geplaatst.
Het voorval vond plaats op 17 april 1945.
Opgemerkt wordt nog, dat de familie bekend stond als sympathiserend met de N.S.B.
N.B. Het bovenstaande is gebaseerd op de lezing van een goed bekend staande Drieborger, waarvan bekend is, dat hij uitstekend geïnformeerd was. Hierbij wordt opgemerkt, dat in de volksmond ook nog andere verhalen de ronde doen’.
Aldus de brief van B & W van de gemeente Beerta.
Na de oorlog is de boerderij weer op dezelfde plaats opgebouwd. De boerderij staat nog steeds (anno 2024) op dezelfde plek in de Kroonpolder (zie foto onderaan deze pagina).
Op 17 april 2020 wordt een boek uitgebracht door de Stichting 't Grunneger Bouk: 'De Doofpotbewakers. Het verborgen verhaal achter de liquidatie van de familie Ebels', geschreven door oud-rechercheur Gerard Olinga (1948). Voor dit boek heeft hij ook contact gehad met ondergetekende, naar aanleiding van het bovenstaand verhaal.
In april 2021 is de Epiloog naar aanleiding van 'De Doofpotbewakers' uitgegeven. Dit n.a.v. reactie over het eerste boek. Hierin worden de gegevens rond het drama in de Kroonpolder nog duidelijker weergegeven. Daarin wordt beweerd dat niet de Polen maar de BS (Binnenlandse Strijdkrachten de familie Ebels hebben gedood en de boerderij in brand hebben geschoten.
Eind 2021 Gerard Olinga heeft mij toegezegd dat hij voor NZD een artikel zal schrijven over zijn bevindingen: niet de Polen, maar de BS hebben de leden van de familie Ebels om het leven gebracht. Na een paar weken meldt hij, dat hij het artikel niet meer kan schrijven: hem is een levensbedreigende ziekte overkomen.
Een half jaar later: Op 4 mei 2022 krijg ik een mail met bijlage van Aya Crébas, haar vader wordt in het boek van Olinga vermeld. Zij schrijft ondermeer: "Er is nogal wat mis met de boeken van de heer Olinga, zodoende heb ik mij tot de stichting 't Grunneger Bouk gewend met bijgaand stuk. De stichting heeft na goed overleg eind november vorig jaar besloten het eerste boek niet te herdrukken en het tweede boek te versnipperen. Dat ik toch werk aan een artikel komt omdat PR over de boeken van Olinga nog altijd op internet te vinden is, bovendien wordt er in het Oldambt nog over gepraat. Ik zal nagaan welke publicatiemogelijkheden er zullen zijn voor mijn artikel, ik kom daarmee graag bij u terug als ik zover ben. Misschien is bijgaand stuk ook geschikt voor publicatie op uw website?"
Dit betekent nogal wat en valt dan ook rauw op mijn dak. Olinga kan niet reageren, hij is levensbedreigend ziek. Ik heb contact proberen te zoeken met de stichting 't Grunneger Bouk ter verificatie. Ze zullen terug bellen. Dat telefoontje heb ik nooit gehad.
Bewerkte uitsnede uit een ansichtkaart met de boerderij Kroonpolder A 425 van Ebels, vermoedelijk uitgegeven door uitgeverij Jan Bakker te Drieborg. Onderaan de kaart staat oorspronkelijk 'Groet uit Kroonpolder'. Linksboven staat oorspronkelijk 'Boerderij L.L. Ebels, lid Prov. St. v. Groningen. Kroonpolder'.
In 2023 brengt Aye Crébas zelf een boek op de markt, een paperback van 51 bladzijden. De strekking daarvan lezen we op de website van Boukenkist.nl (Stichting 't Grunneger Bouk):
"Op 17 april 1945 is het gezin Ebels-Dijkstra gedood door Poolse geallieerden in de vuurlinie van de gevechten met Duitse militairen in het Oldambt. Waarom toen ook de echtgenote en de drie jonge kinderen de dood hebben gevonden is tragisch en onbegrijpeljk. In de streek doen verschillende verhalen de ronde over de ware toedracht. Hierover, maar ook over het verzet en de NSB gaat het eerste deel van het boek".
"Het tweede deel gaat over het onderzoek van Gerard Olinga. Als oud-rechercheur benadert hij de dood van het gezin als een cold-case. Volgens hem is het gezin vermoord door verzetsstrijders/mannen van de Binnenlandse Strijdkrachten. Hij heeft zijn bevindingen verwerkt in twee boeken: De Doofpotbewakers (2020) en De Epiloog (2021). Uit een nadere analyse van de inhoud van deze boeken blijkt dat zijn beweringen ongefundeerd zijn: het ontbreekt hem aan bewijzen en zijn argumentatie overtuigt niet. Hij mengt feiten met fictie, waarbij hij sterk is beïnvloed door de trend om de geschiedenis van de tweede wereldoorlog te ‘vergrijzen’. "
"Voor ons zijn de keuzes waar mensen in die tijd voor hebben gestaan niet te bevatten. De vraag ‘wat zou ik zelf hebben gedaan’ kunnen wij niet beantwoorden. Wel staan wij in onze tijd voor keuzes met verreikende implicaties: in politieke en in persoonlijke, existentiële zin. In de slotbeschouwing is hier aandacht voor."
De boeken van Olinga staan niet meer op de website van Boukenkist.nl. In plaats daarvan vinden we het boek van Aye Crébas: 'Uitg.: Crébas, Amsterdam, 2023, ISBN 978 90 903722 04, 51 blz., paperback'. Aye Crébas mailt mij in mei 2022 haar bevindingen en het 'Levensverhaal Johannes Adamus Crébas en de lege doofpot van Gerard Olinga', geschreven op 4 augustus 2021 bestaande uit 26 A4-tjes en het verzoek dit te publiceren.
Medio 2023 krijg ik van Frits Ebbens, oorspronkelijk afkomstig uit een boerenfamilie uit het gebied, zijn bevindingen met betrekking tot de perode van de lquidatie in de Kroonpolder.
Ik besluit uiteindelijk beide stukken te publiceren op Nazatendevries.nl zonder mijn commentaar daarop te geven..
Overigens wordt een en ander op de website 'TracesOfWar' niet weergegeven. Daar staat 'De Doofpotbewakers' nog steeds op een hoog niveau en krijgt de hoogstmogelijke score toebedeeeld (nov. 2024).
Gerard Olinga staat hier in de Kroonpolder met links de nieuwe boerderij. Bron: Ingezonden.
Bewoners van de huidige boerderij. Nr. 181. C. DE GRAAF - Kroonpolder 29, Drieborg. Mede-eigenaar-bewoners: Cornelis de Graaf, geb. 1-5-1961 te Maar-tensdijk, geh. 7-5-1986 met Nadine Lin, geb. 3-7-1961 te Utrecht. K.: Mike, geb. 26-7-1988 te De Bilt. Hein, geb. 2-11-1989 te Westbroek. Het bedrijf is 52.99.25 ha groot en wordt samen met 182 door de firma H., R.C. en C. de Graaf geëxploiteerd. Het is een gemengd bedrijf met schapen, vleesvarkens en akkerbouw. In 1995 is een jongvee-, zoogkoeien- en vleesstierenstal gebouwd. De fam. C. de Graaf komt van Kooidijk te Westbroek en woont sinds 1992 op de boerderij. Firma De Graaf heeft de boerderij van P.A. Sahle te Greven (Dld.) gekocht. De toenmalige bedrijfsleider J. Jungbluth vertrekt naar Duitsland. Vóór Jungbluth is W. van Lessen bedrijfsleider. De fam. Van Lessen woont nu in Bunde (Dld.). Bron: Boerderijenboek Beerta.
Het monument op de begraafplaats van Nieuw Beerta.
Noten:
1. Bedoeld wordt hier 'Dollard Süd.'
Gebruikte bron(nen):
- Bert Deelman (TracesOfWar)
- NIOD
- RHC GA (Groninger Archieven) met name:
Alle Groningers
- Graftombe.nl
- Gesprek met Koert Stek in 2010 tijdens reünie Drieborg (1926-2012).
- Aye Crébas (mail)
Zie het menu 'Wereldoorlogen' ---> 'Kroonpolder' voor drie nieuwe artikelen over de tragedie in de Kroonpolder.
Deze pagina maakt deel uit van www.nazatendevries.nl. Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorg-vuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen......... geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres (zie rode balk boven). Wij hebben ons uiterste best gedaan om de auteurs van teksten/citaten en copyrightbepalingen van afbeeldingen te achterhalen. Mocht je rechthebbende zijn en hierover vragen of opmerkingen hebben, neem dan contact op via e-mail. Lees ook de 'Disclaimer' en 'Privacy' voor méér informatie en laat ook eens een bericht achter in het Gastenboek, dan weet ik waarvoor ik het doe.
Zie het menu 
